TEKST NAUKOWY
RECENZOWANA MONOGRAFIA
Biblioteka „Amor Fati” Nr 18
Celem tekstu jest wskazanie w twórczości włoskiego reżysera – Paola Sorrentina – elementów stylistycznych, które balansują na granicy kiczu i piękna. Wytwarza się z nich bowiem spójna filozofia estetyczna, która realizowana jest w każdym kolejnym dziele filmowca. W pierwszym rozdziale konieczne będzie rozróżnienie pojęć, często (błędnie) stosowanych zamiennie w odniesieniu do dzieł z każdej dziedziny sztuki, a mianowicie: kiczu i kampu. Jako że żadne z tych określeń nie będzie wystarczające dla przyjętej w tekście perspektywy badawczej, zaproponowany zostanie termin „kiczu intelektualnego”, będącego dużo bardziej świadomą i intencjonalną odmianą kiczu w rozumieniu tradycyjnym.
Kluczowa dla niniejszych refleksji będzie analiza sposobów, w jakie Sorrentino zestawia kontrowersyjną, trudną tematykę z monumentalnymi, wzniosłymi obrazami amerykańskich pustyni (Wszystkie odloty Cheyenne’a), rzymskich zabytków (Wielkie piękno), watykańskich ulic (Młody papież) czy szwajcarskich Alp („Młodość”). To zderzenie sprawia, że widz nie czuje się przytłoczony ani zbyt ciężką etycznie warstwą fabularną, ani też przesadnie piękną, kiczową stroną wizualną dzieł.
Praca odwołuje się także do koncepcji donkiszoterii stworzonej przez Miguela de Unamuna. Dla hiszpańskiego filozofa, Don Kichot staje się metaforą niestrudzonego herosa, człowieka sprzeciwiającego się nieuchronności losu, pomimo świadomości własnej śmieszności. Nadrzędnym celem błędnego rycerza jest walka – w imieniu całej ludzkości – o to, by śmierć pozostała największą tragedią człowieka. Bohaterowie filmów Sorrentina przyjmują na siebie podobne zadanie, starając się przywrócić światu nadzieję, piękno i wiarę, choć zdają sobie sprawę z daremności swoich działań.
Następne rozdziały omawiają wprowadzone wcześniej koncepcje pod kątem konkretnych filmów włoskiego reżysera. Są nimi kolejno: Wielkie piękno, Młody papież, Wszystkie odloty Cheyenne’a oraz Młodość. Protagoniści wymienionych dzieł, z początku bierni i pogrążeni we własnym nieszczęściu, z czasem zaczynają dystansować się od ról, w które wpisało ich społeczeństwo, dzięki czemu, przyjmując pozycję dystansu, są w stanie aktywnie uczestniczyć w świecie, który jest rzeczywistością wciąż „stającą się”, nie natomiast permanentnie zdefiniowaną.
The purpose of this text is to indicate stylistic elements that balance on the border between kitsch and beauty, which can be found in the works of an Italian director – Paolo Sorrentino. They create a coherent aesthetic philosophy, which is fulfilled in every work of the filmmaker. In the first chapter, it will be necessary to distinguish the terms, often (incorrectly) used interchangeably in relation to works from each field of art, namely: kitsch and camp. Since none of these terms will be sufficient for the research perspective adopted in this text, the term of “intellectual kitsch” will be proposed, being a much more conscious and intentional version of kitsch in the traditional meaning of the term.
The key to this work will be to analyse the ways in which Sorrentino juxtaposes controversial, difficult subject matter with monumental, sublime images of the American deserts (This Must Be the Place), the Roman monuments (The Great Beauty), the Vatican streets (The Young Pope) or the Swiss Alps (Youth). This clash contributes to the fact that the viewer does not feel overwhelmed by a too ethically heavy plot, nor by an overly beautiful, kitsch visual side of the works.
The text also refers to the concept of quixotism, created by Miguel de Unamuno. For this Spanish philosopher Don Quixote becomes a metaphor of a tireless hero, a man who opposes the inevitability of fate, despite the awareness of his own ridiculousness. The overriding goal of the knight-errant is to fight – in the name of all mankind – for death to remain man’s greatest tragedy. The heroes of Sorrentino’s films take on a similar task, trying to restore hope, beauty and faith to the world, although they are aware of the futility of their actions.
The subsequent chapters discuss the previously introduced concepts in terms of specific films of the Italian director – The Great Beauty, The Young Pope, This Must Be the Place and Youth. The protagonists of the above-mentioned works, at first passive and immersed in their own misfortune, in time begin to distance themselves from the roles which the society has imposed on them, thanks to which, by taking a position of distance, they are able to actively participate in a world that is a reality that is still “becoming” and not permanently defined.
You must be logged in to post a comment.